Przetłumaczyć nieprzetłumaczalne

Każdy język ma jakieś słówka albo zwroty, które nie mają odpowiedników w innym języku. Czasem zdarza się, że któryś z moich uczniów potrzebuje dosłownego i jak najdokładniejszego tłumaczenia jakiegoś norweskiego słówka na polski, a tu okazuje się, że takiego nie ma. Albo że polski odpowiednik nie do końca oddaje sens norweskiego słowa. Dziś podzielę się z Wami moimi faworytami, które niezmiennie spędzają mi sen z powiek i których nie potrafię przetłumaczyć w 100%.

1. Oh, så koselig!

Pierwszym takim słówkiem jest oczywiście koselig. W Norwegii wszystko jest koselig – od mieszkania, poprzez ulubione miejsca, aż po części garderoby (koselig genser, a nawet kosegenser). Co właściwie znaczy koselig? Najczęstszym tłumaczeniem tego słowa jest polskie przytulny, przytulnie, jednak mi to słowo kojarzy się tylko i wyłącznie z jakimś miejscem, które może być przytulne. Ale czy np. sweter po polsku może być przytulny? Po norwesku z pewnością!

2. å kose seg

Skoro coś może być przytulne to znaczy, że można też kose seg (wymawiane jako /kuse saj/) czyli… przytulnieć? No właśnie, tu zaczynają się schody. Oczywiście można kombinować, że czasownik od słowa przytulny to np. spędzać miło czas, ale nie oddaje to w pełni norweskiego kose seg. Jedna z moich uczennic zapytana jak przetłumaczyłaby to słowo, stwierdziła, że to po prostu znaczy kusować się i już. Cóż, jest to jakieś rozwiązanie problemu 🙂

3. liksom

To słowo używane głównie przez młode pokolenie w co drugim zdaniu (pisałam już o tym tutaj). Samo słowo oznacza tyle, co tak jak…, w ten sam sposób, co… Słowo jednak używane w zupełnie innym znaczeniu, a raczej bez znaczenia. Podobnie jak w języku angielskim można w co drugie zdanie wrzucić like, tak w norweskim funkcję tę pełni liksom. Bądź mądry, człowieku i przetłumacz to na polski. Moim pomysłem jest zazwyczaj polski odpowiednik ten, który niektórzy wrzucają gdzie popadnie, głównie jako przerywnik: i ten, no… wiesz 🙂

4. Sånn!

Sånn znaczy dosłownie tak, w ten sposób i oczywiście jest używane w tym znaczeniu. Sånn pojawia się też jednak jako przerywnik w zdaniu lub dodawane jest na końcu zdania. Czasem może być to jedyna odpowiedź jaką uzyskamy, gdy poprosimy kogoś np. o zrobienie czegoś dla nas. Gdy już uzyskamy pomoc, Norweg może powiedzieć na koniec tylko sånn, co w tym przypadku można przetłumaczyć jakoś proszę. Jedno małe słówko, a tyle znaczeń i zastosowań.

5. zaimek jeg dodawany na końcu zdania

Niby w zaimkach nie ma nic dziwnego i spokojnie dają się one przetłumaczyć na polski, ale w norweskim istnieje pewna konstrukcja, w której jeg (pol. ja) traci swoje znaczenie. Rozmawiając z Norwegiem możemy usłyszeć np. Jeg liker sjokolade, jeg! O ile zrozumiemy, że nasz rozmówca lubi czekoladę to może nas zastanowić użyty ponownie na końcu zdania zaimek ja. Zawsze mnie to bawi, bo wygląda to trochę tak, jakby osoba mówiąca chciała zaakcentować, że chodzi właśnie o nią, a nie o kogoś innego 🙂 Do tej pory nie znalazłam też sensownego tłumaczenia zaimka użytego w ten sposób. Może trzeba to po prostu zaakceptować i uznać za kolejną uroczą rzecz w języku norweskim, której nie da się przełożyć na polski.

A czy Wy macie jakieś ulubione słówka lub zwroty w językach obcych, które nie istnieją w języku polskim?